بازارهای مالی درهفته گذشته:
به سنت ۵ ماه گذشته، در این هفته نیز بازارهای مالی غیر بورسی نوسانات بسیار کمی را تجربه کردند و درست در شرایطی که نوسان قیمت‌ها در بازار سرمایه به اوج خود رسیده است، بازارهای مالی غیر بورسی روزهای آرامی را سپری می‌کنند و قیمت‌ها در محدود کمتر از ۱ درصد نوسان می‌کنند. در بازار ارز، قیمت دلار و یورو در محدوده قیمت‌های هفته گذشته باقی ماند. این هفته قیمت دلار در بازار آزاد در حدود قیمتی ۱۱۴۰۰ و قیمت یورو در حدود قیمتی ۱۲۶۰۰ تومان معامله شد.
با کاهش قیمت طلا در بازارهای جهانی، قیمت طلا و سکه در بازارهای داخلی نیز با کاهش همراه شد. قیمت سکه بهار آزادی با ۰.۷ درصد کاهش به حدود ۳ میلیون و ۹۶۶ هزار تومان رسید و بازده آن از ابتدای امسال به منفی ۹.۵ درصد رسید. یک گرم طلای ۱۸ عیار نیز با کاهش یک درصدی به قیمت ۴۰۴ هزار و ۹۰۰ تومان رسید و بازده آن از ابتدای امسال به منفی ۴.۸ درصد رسید.
در مقام مقایسه، لازم به ذکر است که نرخ سود در بازار بدون ریسک (سود بانکی) با در نظر گرفتن نرخ ۲۰ درصد سالیانه، از ابتدای امسال در حدود ۱۱.۵ درصد بوده است.
رفت‌وبرگشت سنگین شاخص:
بعد از ریزش سنگین ۴ درصدی شاخص کل بازار بورس در هفته گذشته، این هفته نیز شاخص در حدود ۱.۱ درصد ریزش ثبت کرد و بازدهی شاخص از ابتدای مهرماه تنها در حدود ۲.۵ درصد ثبت شد. با این ریزش، بازار بورس همچنان با بازدهی ۷۳ درصدی از ابتدای امسال، با اختلاف، بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری بوده است.
نکته قابل تأمل در این هفته، نوسان بسیار شدید بازار طی هفته گذشته است. شاخص کل بورس تهران در روز شنبه هفته گذشته با رشد ۹ هزار واحدی به عدد ۳۲۲۰۵۹ رسید و در روز بعد از آن حتی تا عدد ۳۲۶۱۹۰ واحد نیز رشد کرد، اما در روز دوشنبه و سه‌شنبه بازار با افت همراه بود. درست یک روز بعد از سخنرانی رئیس جمهوری مبنی بر حمایت از بازار سرمایه، این بازار با افت تاریخی روبه‌رو شد. در روز دوشنبه شاخص کل تا کانال ۳۱۹ هزار واحد افت کرد و در روز بعد از آن، با ریزش نزدیک به ۱۱ هزار واحدی تا کانال ۳۰۸ هزار واحدی پایین آمد. بعد از این افت سنگین، بازار در روز چهارشنبه به نسبت متعادل بود و در پایان هفته شاخص در عدد ۳۰۹۶۴۰ آرام گرفت. صعود نزدیک به ۱۳ هزار واحدی بازار سرمایه در ابتدای هفته گذشته و سپس افت نزدیک به ۱۸ هزار واحدی در دو روز بعد از آن، نشان از هیجانی شدن بازار سرمایه می‌دهد. در پایان هفته شاخص قیمت نیز با افت ۱.۱ درصدی به ۸۳۲۱۷.۹ واحد رسید.
در بازار فرابورس شرایط وخیم‌تر بود. شاخص کل فرابورس با افت نزدیک به ۵ درصدی در طول هفته گذشته به عدد ۳۸۶۸.۵ واحد رسید. با این افت، شاخص کل فرابورس از ابتدای مهر امسال بازدهی منفی ۳.۷ درصدی ثبت کرده است. تغییرات در بازار پایه در کنار افت بازار در روزهای اخیر را می‌توان علت‌های اصلی بازدهی منفی فرابورس در مهرماه دانست. با این حساب، بازار فرابورس از ابتدای امسال بازدهی ۷۱.۳ درصدی داشته است.
افت شدید ارزش معاملات:
بعد از رکوردشکنی ارزش معاملات در سه هفته گذشته و رسیدن به مرز ۲۰ هزار میلیارد تومان معاملات هفتگی، ارزش معاملات بازار سرمایه رو به افول رفت، به نحوی که در هفته گذشته مجموع ارزش معاملات به رقم ۱۱۳۶۵ میلیارد تومان رسید. از این میزان، ۶۹۹۶ میلیارد تومان متعلق به بازار بورس و ۴۳۶۹ میلیارد تومان متعلق به بازار فرابورس بوده است. افت ارزش معاملات را می‌توان عاملی خطرناک مبنی بر خروج پول از بازار سرمایه دانست. در این هفته ارزش میانگین روزانه معاملات با کاهش ۲۷ درصدی نسبت به هفته قبل به عدد ۲۲۷۳ میلیارد تومان دانست.
سه دلیل برای افت بازار:
اصلاح طبیعی بازار (رشد بیش از ۷۰ درصدی بازار):
بازار بورس از ابتدای امسال بازدهی ۷۳ درصدی ثبت کرده است. این بازدهی بسیار بالا، سبب شده است که قیمت سهام در بخشی از بازار به قیمت‌های واقعی خود نزدیک شود و حتی دچار حباب مثبت شود. از این رو اصلاح بازار و افزایش فشار فروش در این بخش از بازار طبیعی است. بازدهی ۷۳ درصدی بازار سرمایه در حالی است که بازدهی دلار از ابتدای امسال در حدود منفی ۱۸ درصد و بازدهی سکه در حدود منفی ۹.۵ درصد بوده است. از این رو به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاران باید با مفهوم اصلاح بازار نیز آشنا شوند و بدانند که بازار همیشه صعودی نخواهد بود و امکان سقوط بازار همواره وجود دارد.
در کنار این پدیده، سود بسیار بالای بخشی از سرمایه‌گذاران سبب شده است که ریسک‌پذیری آن‌ها افزایش پیدا کند و آماده خروج از بازار شوند. از این رو، با اولین منفی، به فروش سهم‌های خود رو می‌آورند.
فروش سنگین حقوقی‌ها (۴۶۸۰ میلیارد تومان در یک ماه و نیم):
از یازده شهریورماه تا ابتدای هفته گذشته (۲۰ مهرماه)، حقوقی‌های بازار رقمی در حدود ۴۶۷۹.۳ میلیارد تومان سهام خود را به حقیقی‌ها فروخته‌اند. شاید بتوان این ورود پول توسط حقیقی‌های بازار را رکوردی تازه در تاریخ بورس ایران قلمداد کرد؛ اما این روند شدید در طول این هفته معکوس شد و در حدود ۱۹۱.۶میلیارد تومان از پول حقیقی‌ها از بورس خارج شد و حقوقی‌های بازار خریدار بودند. با این وجود، همچنان از یازده شهریورماه حقوقی‌های بازار ۴۲۰۱.۸ میلیارد تومان سهام فروخته‌اند.
جذاب شدن بازارهای رقیب:
1- تبدیل پول به کالا و مسکن:
با ثبت بازده بسیار بالا برای بازار سرمایه، خروج پول از این بازار به‌منظور تبدیل پول به کالا یا ورود به بازار رقیب، افزایش پیدا می‌کند. بسیاری از سرمایه‌گذاران حقیقی که سرمایه‌های خود را وارد این بازار کرده‌اند، با کسب بازده مناسب از این بازار به فکر خروج از بازار و خرید مسکن یا خودروی مناسب هستند.
عده‌ای از تحلیل‌گران معتقدند که فروش سنگین حقوقی‌های بازار یکی از عوامل اصلی منفی شدن بازار است، و بر آن مبناست که مخالفان دولت روحانی یک روز بعد از سخنرانی روحانی در حمایت از بازار سرمایه، اقدام به فروش سهام کردند.
2- ورود به بازار ارز و سکه:
در طول چند سال گذشته، با رسیدن به انتهای فصل پاییز، تقاضا برای ارز افزایش پیدا می‌کند و قیمت دلار با رشد همراه می‌شود. امسال نیز انتظار می‌رود که با رسیدن به اواخر پاییز، تقاضای دلار و رشد قیمت آن افزایش یابد، و با توجه به بازدهی بسیار بالا در بازار سرمایه، عده‌ای از سرمایه‌گذاران به فکر خروج از بازار سرمایه و ورود به بازارهای رقیب شوند. البته لازم به ذکر است که با افزایش قیمت ارز، رشد قیمت‌ها با کمی تأخیر در بازار سرمایه نیز منعکس خواهد شد.
3- ورود به بانک:
با وجود مصوبه بانک مرکزی مبنی بر نرخ سود حداکثر ۱۵ درصدی برای سپرده‌های بلندمدت، برخی از بانک‌ها به روند قانون‌شکنی ادامه می‌دهند و حتی پیشنهاد نرخ سود بالای ۲۰ درصد را به سپرده‌گذاران پیشنهاد می‌کنند. با توجه به رشد پنج الی شش برابری برخی از سهام موجود در بازار طی یک سال گذشته، امید به کسب سود در بازار کاهش پیدا کرده است و سرمایه‌گذاران ریسک گریز، بانک را ترجیح می‌دهند.
مشارکت یک میلیون نفری در عرضه اولیه بعدی؟
این هفته در ادامه سریال رکوردشکنی‌های میزان مشارکت در عرضه‌های اولیه، شرکت توزیع داروپخش با نماد «دتوزیع» با ثبت مشارکت ۹۳۴ هزار و ۹۶۴ نفری و تخصیص ۹۲۸ هزار و ۹۲۶ کد معاملاتی، رکورد تخصیص عرضه اولیه را به خود اختصاص داد و حداکثر تعداد ۶۶ سهم (معادل حدوداً ۱۵۱۸۰۰ تومان) به هر کد معاملاتی اختصاص یافت.[1]
در هفته آتی نیز ۱۵۰ میلیون سهم از مجموع ۶۰۰ میلیون سهم شرکت سرمایه‌گذاری آوا نوین با نماد «وآوا1» در روز چهارشنبه اول آبان‌ماه برای اولین بار در بازار فرابورس عرضه می‌شود.[2]در این عرضه اولیه که ۲۵ درصد از کل سهام شرکت عرضه می‌شود قیمت سهم در بازه ۲۱۰ تا ۲۱۶ تومان در نوسان است. با فرض مشارکت یک میلیون نفری و قیمت ۲۱۶ تومانی برای هر سهم، به هر کد حقیقی و حقوقی در حدود ۳۲۴۰۰ تومان خواهد رسید که رقم بسیار کوچکی است.
چرا بسیاری از معامله‌گران بازار احساس ضرر می‌کنند؟
سوالی که برای بسیاری از سرمایه‌گذاران بورسی پیش می‌آید، این است که چرا معامله‌گران بازار با اندکی افت شاخص، بخش زیادی از سود خود را از دست می‌دهند. شاید بتوان گفت، عموما سرمایه‌گذاران با رشد شاخص و کسب بازدهی مناسب، پول جدیدی وارد سبد خود می‌کنند. از این رو با کاهش چند درصدی سبد جدید، بخش زیادی از سودی را که تاکنون کسب کرده بودند، از دست می‌دهند و حتی به بازه منفی وارد می‌شوند.
سخنی با سرمایه‌گذاران:
در نوشته‌های هفتگی این بخش، در هفته‌های گذشته، مکرر بر ضرورت اصلاح بازار در کوتاه‌مدت تأکید شده است. بعد از سقوط شاخص در دو هفته اخیر و ثبت بازدهی منفی ۶ درصدی برای بازار سرمایه، هیجانات سرمایه‌گذاران اوجی دوباره گرفت و با توجه به سود جذابی که از ابتدای امسال کسب کرده بودند، سریع به فکر خروج از بازار و حفظ سود به‌دست‌آمده افتادند. این نوسانات به حدی است که در برخی از نمادها شاهد نوسان ده درصدی تنها در یک روز کاری هستیم و نماد از صف خرید تا صف فروش را تنها در عرض چند دقیقه طی می‌کند.
در این دوران، سهام‌های بنیادین و با نسبت P/Eپایین بیشترین طرفدار را در بازار خواهند داشت. از این رو، بهتر است سرمایه‌گذاران بکوشند تا در دوران رکود بازار، ریسک‌پذیری خود را کاهش دهند و به سمت سهامی حرکت کنند که تحت هر شرایطی، بازدهی حداقلی را به سرمایه‌گذار اعطا کند.
بازگشت جذابیت بازار؟
در طول دو هفته گذشته و با افت ۶ درصدی بازار، برخی از نمادها با افت نزدیک به ۳۰ درصدی مواجه شدند. از این رو، بازار جذابیت بیشتری پیدا کرده است. سرمایه‌گذارانی که خواهان کسب سود در بازه میان‌مدت هستند، می‌توانند با خرید سهام کم ریسک، بازدهی مناسبی طی یک سال آتی از بازار سرمایه کسب کنند. در هفته آتی نیز به نظر می‌رسد که بازار سرمایه وضعیت متعادلی را طی کند و خرید حقوقی‌های در بازار افزایش پیدا کند.
با وجود تنش‌های منطقه و کاهش قیمت نفت، بسیاری از شرکت‌های صادرکننده ایرانی وضعیت بهتری خواهند یافت و آن وضعیت می‌تواند با کمی تأخیر، اثرات خود را در بازار سرمایه نیز نشان دهد.
